A rúa de San Andrés é unha das arterias principais do barrio da Pescadería. Toma o seu nome da capela e hospital de San Andrés, propiedade do gremio dos mareantes. Este colectivo era o máis importante e numeroso da cidade, e asentábase neste barrio mariñeiro en relacion directa co porto, o verdadeiro motor económico da nosa cidade durante case toda a súa existencia. Este arrabal que nace na idade media extramuros da vila, vai espallándose polo itsmo de area ó longo de dúas liñas: a rúa Real – Cantóns pola beira do mar, e San Andrés polo interior; converténdose ésta na rúa máis longa da urbe durante moito tempo.
Pero cunha vila asentada nun sainte marítimo rochoso e o seu arrabal sobre area de praia, un dos maiores problemas da Coruña, ó medrar a poboación, é o abastecemento de auga. Dende o século XVI existía un pequeno acueducto que traía auga dende Nelle e Vioño, pero co paso do tempo tornaríase insuficiente. Así que no século XVIII proxéctase unha grande obra de enxeñería para abastecer de auga á cidade cun novo acueducto dende San Pedro de Visma, e dúas novas fontes ornamentais: a fonte da Fama, hoxe en día situada na praza da fonte de San Andrés, e a fonte de Neptuno, que vemos na fotografía, na praza de Santa Catalina. As esculturas de ambas fontes foron labradas polo artista compostelán Antonio de Pernas entre 1792 e 1794.
A vida cotiá xiraba en torno ás fontes, cun colectivo fortemente ligado a elas: as augadoras. Estes personaxes, na súa grande maioría mulleres, aparecen na vida da cidade no século XVI e cumprirían coa súa importante labor ata ben entrado o século XX. O seu traballo requería dunha grande forza física, carrexando a auga en sellas de madeira da fonte ás casas que as contrataban, e volta á fonte outra vez con présa para facer máis servicios e poder gañar máis cartos. E mentres tocaba esperar na cola, como vemos na imaxe, encargábanse de difundir moita información, xa fosen noticias, novidades, ofertas de traballo, peticións de axuda… pois pasábanse o día visitando casas e falando con xente por toda a cidade, establecendo redes sociais.
Valentín Mendía conxelou no tempo este intre do ano 1883, captando no só o ambiente arredor da fonte, senón sobre todo, a beleza modesta deste tramo final da rúa, irregular e salpicada de galerías. Vemos unha liña de edificacións moi heteroxénea, cun grande contraste de calidades. Vivendas moi humildes, pequenas e estreitas, xunto a edificios de maior tamaño e elegancia, como o da dereita da imaxe, o único que sobrevive na actualidade. As fotografías de Mendía teñen un enorme traballo de preparación, buscando o ángulo e o momento perfecto. A vistosa diagonal que debuxa a rúa semella estar marcando a diferencia entre o ambiente da fonte á sombra, nun segundo plano, e a arquitectura da cidade, destacada pola luz como protagonista.
- Fernando Campos. Coruñés ata a médula e fanático da Historia, sobre todo se esa Historia é coruñesa. Máis de quince anos impartindo obradoiros culturais coma “Un paseo pola cidade”, “Personaxes da cidade” ou “ A Cidade Perdida” no Fórum Metropolitano e no Centro Ágora.
